Een sterrenhoop (ook wel cluster genoemd) is een verzameling van enkele tot vele duizenden sterren die door de onderlinge zwaartekracht in stand gehouden wordt. Sterrenhopen kunnen daardoor als een nevel aan de nachthemel staan. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen open- en bolvormige sterrenhopen.

Open sterrenhopen

Open sterrenhopen zij groepen waarin de sterren dichtbij elkaar schijnen te staan. Een prachtig voorbeeld van een open sterrenhoop is het Zevengesternte of Pleiaden in het sterrenbeeld Stier. Het is alleen tijdens de wintermaanden te zien. Ook in de Stier ligt de open sterrenhoop Hyaden. Open sterrenhopen hebben een willekeurige vorm en zijn niet zo symmetrisch als een bolvormige sterrenhoop (kortweg bolhoop).

De Pleiaden, een open sterrenhoop. Foto: Maurice Toet

Bolvormige sterrenhopen

Bolvormige sterrenhopen vindt men als een halo rondom ons melkwegstelsel. Zij bestaan uit een onnoemelijk aantal sterren in een bolvormig systeem, waarbij naar het centrum van de bol toe zich de meeste sterren bevinden die zeer dicht bij elkaar staan. Men schat het aantal op twee sterren per kubieke lichtjaar. Het zijn kennelijk zeer oude sterren. De oudsten daarvan schat men op 11 miljard jaar, en ze zijn daarmee tweemaal zo oud als de Zon. Een fraaie bolvormige sterrenhoop is Messier 13 in het sterrenbeeld Hercules, die met het blote oog als een wazige vlek te zien is. De afstand tot deze hoop is ca. 25.000 lichtjaar, en het aantal sterren hierin wordt op 100.000 geschat. De diameter is ongeveer 170 lichtjaar.

Messier 13, een bolvormige sterrenhoop. Foto: Ole Nielsen